Gebruik pancreas-enzymen bij CF
Het gebruik van pancreasenzymen bij Cystic Fibrosis
De alvleesklier (pancreas) maakt de verteringsenzymen die nodig zijn voor de vertering van vet, maar ook voor de vertering van eiwitten en koolhydraten. Bij pancreasinsufficiëntie werkt uw alvleesklier minder goed. Bij cystic fibrosis (CF) komt vaak pancreasinsufficiëntie voor. Door het taaie slijm verstoppen de afvoerkanaaltjes in de alvleesklier en komen er niet genoeg enzymen in uw dunne darm voor de vertering van de voeding.
Wat zijn de gevolgen van te weinig pancreasenzymen?
Doordat er onvoldoende enzymen in uw dunne darm zijn voor een goede vertering van de voeding, kan uw lichaam de voedingsstoffen, vooral de vetten, niet goed opnemen.
Er blijft te veel onverteerd vet in uw ontlasting achter en er ontstaat een afwijkend ontlastingspatroon;
- (langdurig) opgeblazen gevoel
- overmatige gasvorming
- buikkrampen
- de ontlasting ruikt onaangenaam, is vaak beige/grijs van kleur, vettig en blijft plakken in het toilet
Door de verminderde opname van vet ontstaat ook:
- tekorten aan de in vet oplosbare vitaminen A,D, E en K. Deze vitaminen worden onvoldoende via de darm opgenomen en gaan verloren via de vettige ontlasting
- gewichtsverlies
- verslechtering van de voedingstoestand
Behandeling uitklapper, klik om te openen
Door het innemen van pancreasenzympreparaten verbetert de vertering van voedingsstoffen gedeeltelijk.
Deze preparaten bevatten de enzymen: lipase, protease en amylase.
- lipase zorgt voor de vertering van vetten,
- protease zorgt voor de vertering van eiwitten,
- amylase zorgt voor de vertering van koolhydraten, het splitst koolhydraten tot bijvoorbeeld glucose.
Hoe zien pancreasenzympreparaten eruit?
Pancreasenzympreparaten zijn capsules met daarin gedroogde korrels. In deze korrels zitten de enzymen. Iedere korrel bevat een beschermlaagje (coating) om de enzymen tegen maagzuur te beschermen. In de dunne darm gaan de korrels uit de capsules open en kunnen de verteringsenzymen hun werk doen.
Hoeveel pancreasenzympreparaten hebt u nodig?
Met het gebruik van de pancreasenzympreparaten verbetert de vertering van voedingsstoffen, met name van de vetten uit de voeding. Een volledig normale vertering zal nooit bereikt worden.
De hoeveelheid enzymen die u nodig hebt per maaltijd of tussendoortje is vooral afhankelijk van de hoeveelheid vet die hierin zit. Met behulp van een voedingswaardetabel kunt u berekenen hoeveel vet een maaltijd of voedingsmiddel bevat. Het advies is om per gram vet 1000-2000 eenheden lipase te gebruiken. Per persoon kan dit afwijken. De benodigde hoeveelheid enzymen wordt individueel afgestemd door de diëtist of de arts.
Welke soorten enzympreparaten zijn er?
| Soort preparaat | Eenheden lipase (EH) | Te gebruiken bij hoeveelheid vet in uw voeding |
|---|---|---|
| Creon® Granulaat 5000 (1 maatlepel) | 5.000 | 3 tot 5 gram vet |
| Panzytrat® Granulaat (groene maatlepel) | 5.200 | 3 tot 5 gram vet |
| Creon® 10.000 (capsule) | 10.000 | 5 tot 10 gram vet |
| Panzytrat® 10.000 (capsule) | 10.000 | 5 tot 10 gram vet |
| Creon® 25.000 (capsule) | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Pantriozyme® 25.000 (capsule) | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Panzytrat® Granulaat (oranje maatlepel) | 20.000 | 10 tot 20 gram vet |
| Panzytrat® 25.000 (capsule) | 25.000 | 12 tot 25 gram vet |
| Creon® 35.000 (capsule) | 35.000 | 17 tot 35 gram vet |
Hoe kunt u de pancreasenzympreparaten het beste innemen?
- Neem de capsules in bij de hoofdmaaltijden, maar ook bij de tussendoortjes, die vet bevatten. Bijvoorbeeld; chocolademelk, (drink)yoghurt, vla, koek, chips en chocolade. Enzymen zijn niet nodig bij bijvoorbeeld koffie, thee, frisdrank, limonade, fruit, drop, kauwgom en zuurtjes.
- Neem de capsules tijdens of direct na de maaltijd in. Wanneer de maaltijd langer duurt, bijvoorbeeld bij uit eten gaan, verdeel dan de capsules over de maaltijd, bij aanvang, halverwege en na de maaltijd.
- Als het niet lukt de capsules in 1 keer door te slikken, mag u de capsules openen. Neem de korrels los in, met een zuur voedingsmiddel. Bijvoorbeeld appelmoes, yoghurt, sinaasappelsap of appelsap. Zorg dat er geen korrels in de mond achterblijven, deze kunnen het slijmvlies in de mond aantasten. De korrels niet fijnkauwen.
- Verdeel het aantal capsules bij het gebruik van sondevoeding gedurende de nacht. De diëtist geeft u advies.
Voorbeelden van het berekenen van de hoeveelheid vet in maaltijden en de hoeveelheid enzymsuppletie:
| Ontbijt | Gram vet |
|---|---|
| 2 sneetjes brood | 2 |
| besmeerd met margarine | 8 |
| belegd met 1x kaas, 48+ | 6 |
| belegd met 1x jam of stroop | 0 |
| 1 kleine beker volle melk (200 ml) | 7 |
| Totaal: | 23 |
| Benodigde enzymen | 2-5 capsules 10.000 EH lipase of 1-2 capsules 25.000 EH lipase |
| Tussendoor | Gram vet |
|---|---|
| 1 flesje energierijke drinkvoeding (melkbasis) | 12 |
| 1 stroopwafel (40 g) | 8 |
| Totaal: | 20 |
| Benodigde enzymen | 2-4 capsules 10.000 EH lipase of 1-2 capsules 25.000 EH lipase |
| Warme maaltijd | Gram vet |
|---|---|
| 1 schouderkarbonade (85 g) | 15 |
| 1 lepel jus, gemiddeld vet (25 g) | 12 |
| 4 opscheplepels groente (200 g) | 0 |
| 5 opscheplepels gebakken aardappelen (250 g) | 10 |
| 1 eetlepels mayonaise (20 g) | 15 |
| 1 schaaltje vanillevla (150 ml) | 4 |
| Totaal: | 56 |
| Benodigde enzymen | 6-11 capsules 10.000 EH lipase of 3-5 capsules 25.000 EH lipase |
Voor het berekenen van de hoeveelheid vet in uw voeding kunt u gebruik maken van de Vettabel (Dietetiek UMC Utrecht) of de Eettabel (Voedingscentrum).
Leven met uitklapper, klik om te openen
Kijk voor meer informatie op de volgende websites:
Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting (NCFS)
Voedingscentrum
www.voedingscentrum.nl
Eettabel, brochure 806
Zorgkosten uitklapper, klik om te openen
Meer over zorgkostenContact uitklapper, klik om te openen
Polikliniek Diëtetiek
Het secretariaat diëtetiek is op maandag t/m vrijdag van 8.00 - 12.15 uur en van 13.00 - 16.30 uur bereikbaar. Buiten de genoemde tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat of een mail sturen. Als u niet op de afgesproken tijd kunt komen, geef dit dan zo vroeg mogelijk aan ons door. Het secretariaat maakt dan een nieuwe afspraak met u. Het e-mailadres kan alleen gebruikt worden voor algemene vragen. In de e-mail mogen geen persoonlijke of medische gegevens staan, omdat e-mailen niet volledig privacy-veilig is.
Als patiënt van het UMC Utrecht hebt u toegang tot het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht. U kunt via Mijn UMC Utrecht een bericht sturen naar uw diëtist. U krijgt dan binnen drie tot vijf werkdagen antwoord. U kunt inloggen in het Patiëntportaal Mijn UMC Utrecht met uw DigiD met sms-functie.