Zelfkatheterisatie

Zelfkatheterisatie

U hebt met uw arts of verpleegkundige besproken dat u zelf gaat katheteriseren (zelfkatheterisatie). Met deze folder willen wij u hierover zo goed mogelijk informeren.

Wat is zelfkatheterisatie? uitklapper, klik om te openen

Katheteriseren is het leeg maken van de blaas met een katheter. Dit is een dun plastic slangetje, dat speciaal hiervoor is gemaakt.

Als u het zelf doet, noemen we dit ‘zelfkatheterisatie’. U leegt uw blaas op vaste momenten. U gebruikt hiervoor een katheter.

Waarom zelfkatheterisatie? uitklapper, klik om te openen

Het doel van zelfkatheterisatie is dat uw blaas regelmatig volledig wordt geleegd.

Dit voorkomt complicaties zoals:

• Een blaasontsteking.
• Urineverlies (incontinentie).
• Problemen met uw nieren.

Zelfkatheterisatie is nodig als u uw blaas:

• Niet spontaan kunt legen.
• Niet volledig kunt legen.

Hierdoor blijft er teveel urine in uw blaas. U moet dan vaak kleine beetjes plassen of u heeft heftige aandrang om te plassen. Dit is meestal tijdelijk. De oorzaak kan zijn:

• De operatie.
• Zwelling van het weefsel na een operatie.

Hoe werkt de blaas en het urinewegstelsel? uitklapper, klik om te openen

Het urinewegstelsel bestaat uit:

• Twee nieren.
• De urineleiders.
• De blaas.
• De plasbuis.

De nieren zorgen voor de uitscheiding van:

• Het overtollige vocht.
• De afvalstoffen in het bloed.

Dit vocht en de afvalstoffen worden als urine via de urineleiders afgevoerd naar de blaas. Als de blaas vol is, geeft het een seintje aan de hersenen. 

Dit herkennen we als aandrang om te plassen. De blaas trekt dan samen. De sluitspier en de bekkenbodemspieren ontspannen zich en de blaas leegt zich helemaal. Dit is een ingewikkeld proces. De zenuwbanen en hersenfuncties spelen hierbij een belangrijke rol.

Hoe gaat zelfkathetarisatie? uitklapper, klik om te openen

• Vóórdat u de katheter inbrengt, wast u zorgvuldig uw handen met zeep.
• Neem een schoon washandje en was de uitwendige geslachtsorganen van voor naar achter. Gebruik hierbij geen zeep.
• Neem de katheter in uw hand.
• Spreid met uw vingers uw schaamlippen.
• Breng de katheter langzaam via de opening van uw plasbuis in uw blaas. Doe dit totdat de urine gaat stromen. U kunt van tevoren de opening van uw plasbuis opzoeken door goed met een spiegel te kijken.
• Wacht tot uw blaas helemaal leeg is. Als er geen urine meer komt, trek dan de katheter langzaam terug. Komt er dan toch nog urine uit de katheter, wacht dan even tot dit weer stopt. Trek de katheter er dan weer verder uit.
• Was daarna uw handen. 

Aandachtspunt

• Als er helemaal geen urine komt, zit de katheter mogelijk niet goed. Probeert u het met een nieuwe katheter opnieuw.
• Ook als u de katheter heeft laten vallen, moet u altijd een schone nemen.

Hoe vaak moet u uzelf katheteriseren?

Het aantal keren dat u per 24 uur moet katheteriseren is afhankelijk van:

• Wel of niet kunnen plassen.
• Hoeveel urine (= is residu) er achterblijft in de blaas nadat u geplast heeft.

De hoeveelheden residu mogen per keer niet groter zijn dan 500ml. Uw arts of verpleegkundige heeft dit met u besproken. Als u niet meer kunt plassen, dan kunt u 6 x per dag katheteriseren en dit eventueel een keer extra midden in de nacht als u aandrang krijgt en het plassen niet lukt.

Kunt u nog wel plassen, dan is het aantal keren dat u moet katheteriseren afhankelijk van het residu die achterblijft na eerst geplast te hebben.

Hier zijn richtlijnen voor:

Eerst plassen en daarna katheteriseren (opvangen in maatkan); deze hoeveelheid (residu) is bepalend voor het aantal keren dat u moet katheteriseren.

*150 – 200 ml 1x per dag meestal voor de nacht

*200 – 300 ml 2 x per dag bij het opstaan en voor de nacht

*300 – 400 ml 3 x per dag bij het opstaan, voor de nacht en 1 x overdag

*400 – 500 ml 4 x per dag bij het opstaan, voor de nacht en 2 x verspreid over de dag.

*500 – 600 ml 5/6 per 24 uur verspreid over de dag en evt. 1 x ’s nachts als u aandrang heeft.

In het begin kost het wat meer tijd om uzelf te katheteriseren, maar als u het vaker doet gaat het steeds sneller.

We raden u aan om een lijstje bij te houden met:

• Hoe vaak u katheteriseert.
• Hoeveel urine er tijdens het katheteriseren is gekomen.

Wanneer kunt u stoppen met katheteriseren?

Is de urine die met het katheteriseren is gekomen, twee keer achter elkaar minder dan 100 ml is, kunt u stoppen met uzelf katheteriseren.

Waar kunt u zelfkatheteriseren?

Katheteriseren kunt u overal waar:

• Water en zeep is.
• U privacy hebt.

Dit kan thuis zijn, bij familie en vrienden, of op het toilet in openbare gelegenheden.

Waar moet u op letten?

Het is belangrijk om voldoende te drinken. Hiermee kunt u een blaasontsteking (urineweginfectie) voorkomen. Drink daarom minimaal 1,5 tot 2 liter per dag. De eerste dagen moet u extra drinken, maar niet meer dan 2,5 liter per dag.

Nazorg uitklapper, klik om te openen

De verpleegkundige begeleidt u bij het katheteriseren. Er worden telefonische afspraken met u gemaakt bij de verpleegkundige specialist. Bij vragen en of problemen kunt u ons altijd bellen. Er is elke dag een verpleegkundige aanwezig waarbij u terecht kunt.

Complicaties uitklapper, klik om te openen

Ondanks dat u voldoende drinkt en schoon werkt, kan het toch voorkomen dat u een blaasontsteking krijgt.

Klachten van een blaasontsteking zijn:

• Koorts.
• Pijn bij plassen.
• Troebele urine.
• Algeheel onwel bevinden.
• Stinkende urine.
• Vaak aandrang.

Neem bij één van deze klachten contact op met:

• De afdeling gynaecologie.
• Uw huisarts.

Vergoeding katheters en leveranciers

Omdat gebleken is dat u niet goed kunt (uit)plassen, wordt alles gelijk geregeld; u krijgt een paar katheters mee naar huis en u wordt dezelfde dag aangemeld bij de medisch speciaalzaak. U kunt zelf bellen als u extra katheters nodig heeft. Deze worden binnen 24 uur geleverd op werkdagen.

Informeer bij uw zorgverzekering of zij de katheters vergoeden. Kosten worden altijd eerst verrekend met uw eigen risico van de zorgverzekering.

Vragen? uitklapper, klik om te openen

Hebt u nog vragen of problemen met zelfkatheterisatie, neem dan gerust contact op met de afdeling gynaecologie. Telefoonnummer: 088 75 575 43

Contact uitklapper, klik om te openen

De afdeling is bereikbaar van 08.00 - 16.00 uur.