Wat kunt u eten bij zwangerschaps-diabetes?
Wat kunt u eten bij zwangerschapsdiabetes?
Er is bij u op één of meerdere momenten een te hoge bloedglucose (=suikergehalte in het bloed) gemeten. Bij een verhoogd bloedglucose tijdens de zwangerschap krijgt uw kind te veel glucose. Het te veel aan glucose wordt omgezet in vet. Daardoor worden kinderen van moeders met zwangerschapdiabetes vaak te groot en te zwaar. Om dit te voorkomen moet de bloedglucose zo normaal mogelijk zijn. Daarom is het belangrijk te letten op wat u eet en drinkt. In deze folder krijgt u informatie over zwangerschapsdiabetes en het dieet wat daarbij past.
Wat is zwangerschapsdiabetes? uitklapper, klik om te openen
Insuline is een hormoon dat gemaakt wordt in de alvleesklier en zorgt voor de opname van glucose in alle cellen van het lichaam. Glucose levert de energie (brandstof) voor alles wat u doet, zoals lopen, werken, fietsen, maar ook de ademhaling en de vertering van uw voedsel.
Tijdens de zwangerschap maakt uw lichaam grote hoeveelheden hormonen aan om uw kind te laten groeien. Door deze hormonen werkt de insuline minder goed en moet het lichaam meer insuline aanmaken. Indien de alvleesklier niet meer voldoende insuline kan maken, wordt glucose niet meer opgenomen in de cellen en stijgt uw bloedglucose. Een bloedglucose van meer dan 7 mmol/l is te hoog, nuchter gemeten mag het niet hoger zijn dan 5.3 mmol/l.
Als uw bloedsuikers te hoog zijn, is een dieet de eerste behandeling. Als u met het dieet toch nog hoge bloedglucosewaarden hebt, wordt er gestart met insuline. Hierover geeft de arts u uitleg.
Wat houdt het dieet bij zwangerschapsdiabetes in? uitklapper, klik om te openen
Ons voedsel bestaat onder andere uit eiwitten, vetten en koolhydraten. De koolhydraten hebben invloed op de bloedglucosewaarden. Koolhydraten zijn een verzamelnaam voor zetmeel, melksuiker (lactose), vruchtensuiker (fructose), suiker (sacharose) en druivensuiker (glucose). Koolhydraten worden omgezet in glucose. De glucose wordt via de darmen in het bloed opgenomen. Het bloed vervoert de glucose naar de rest van het lichaam om als energiebron te dienen.
Welke voedingsmiddelen bevatten koolhydraten?
- aardappelen, rijst, pasta, couscous, peulvruchten, brood, beschuit, cracker, muesli, havermout en ander granen en bindmiddelen (zetmeel)
- melk, karnemelk, yoghurt, yoghurtdrank, kwark en andere melkproducten (melksuiker)
- fruit, vruchtensap, gedroogd fruit (vruchtensuiker)
- suiker uit de suikerpot en voedingsmiddelen waaraan suiker is toegevoegd zoals: snoep, koek, chocolade, frisdrank, limonade, ijs, zoet beleg en gebak.
Voor een evenwichtige voeding is het gebruik van koolhydraten belangrijk, alleen suiker en gezoete producten moet u beperken.
Bij zwangerschapsdiabetes moet u de koolhydraten goed verdelen over de dag. Dit betekent dat u 6 maaltijden moet gebruiken; ontbijt, lunch en diner en 3-4 kleine maaltijden tussendoor.
Welke producten verhogen de bloedglucose niet?
Onderstaande producten bevatten geen koolhydraten en hebben geen invloed op de bloedglucose.
- zwarte koffie zonder suiker, thee zonder suiker, (bron)water;
- halvarine, margarine, olie en bak- en braadproduct;
- light frisdrank, yoghurtdrank met zoetstof of thee/koffie met zoetstof (maximaal 7 glazen per dag);
- kaas, vlees(waren) of vis zonder paneerlaag;
- komkommer, tomaat, radijs en andere groenten;
- augurk, uitjes en ander tafelzuur;
- suikervrije kauwgom (zonder sorbitol);
- bouillon of soep zonder bindmiddel of vermicelli.
Kaas, vlees en vis leveren wel calorieën, neem deze producten niet onbeperkt extra.
Zoetstoffen
Zoetstoffen zijn niet schadelijk tijdens de zwangerschap. Het gebruik van zoetjes, light- en andere producten met zoetstoffen is geen probleem. Voor iedereen, dus ook voor zwangere vrouwen, geldt dat van zoetstoffen niet meer dan de aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) gebruikt mag worden. Het gebruik van maximaal 7 glazen drank met kunstmatige zoetstof is toegestaan.
Suikervrije producten
Er zijn suikervrije producten te verkrijgen. Voorbeelden hiervan zijn: suikervrije chocolade, gebak, koekjes en snoepjes. Deze producten bevatten veel vet en calorieën. Indien u een keer chocolade, gebak of koek wilt eten, hoeft u geen suikervrije producten te nemen. U moet wel letten op de hoeveelheid koek en snoep die u eet.
Geen suiker toegevoegd
Producten, bijvoorbeeld vruchtensap, waarop vermeld is: geen suiker toegevoegd, zonder toegevoegd suiker of ongezoet kunt u niet onbeperkt gebruiken. Het product bevat namelijk geen toegevoegde suikers, maar wel de natuurlijke suikers. Een voorbeeld hiervan is vruchtensuiker in vruchtensap.
Welke voedingsmiddelen hebt u nodig tijdens de zwangerschap? uitklapper, klik om te openen
De onderstaande basisvoeding is gemiddeld per dag nodig tijdens de zwangerschap:
| Voedingsmiddel | Aanbevolen hoeveelheid |
|---|---|
| Groente | 4-5 opscheplepels (200-250 gram) |
| Fruit | 2 stuks |
| Brood, bruin of volkoren | 4-7 boterhammen |
| Volkoren graanproducten of kleine aardappelen | 4-5 opscheplepels of 4-5 stuks (200-250 gram) |
| Ongezouten noten | 25 gram |
| Zuivel | 2-3 porties (450 ml) |
| Kaas | 1½-2 plakken (30-40 gram) |
| Smeer- en bereidingsvetten | 40-50 gram |
| Vocht | 1,5-2 liter (inclusief melk) |
Met onderstaande producten dagelijks variëren. Kies elke week bijvoorbeeld;
| Vis | 100 gram |
|---|---|
| Peulvruchten | 2-3 opscheplepels (100-150 gram) |
| Vlees | 500-625 gram |
| Eieren | 2-3 stuks |
Hoe kunt u met koolhydraten variëren? uitklapper, klik om te openen
In het voorbeelddagmenu staat het aantal gram koolhydraten per maaltijd of tussendoortje vermeld. U kunt natuurlijk ook andere producten gebruiken. Het aantal grammen koolhydraten moet per maaltijd of tussendoortje gelijk blijven. Hieronder staan per product de hoeveelheid koolhydraten vermeld. U kunt dus ook andere producten gebruiken voor de variatie.
| Brood | Portiegrootte | Koolhydraten (gram) |
|---|---|---|
| Wit -, bruin -, volkorenbrood | 1 snee 35 gram | 16 |
| Turks brood | 30 gram | 16 |
| Beschuit, cracker | 1 stuks | 7 |
| Rijstewafel | 1 stuks | 4 |
| Ontbijtkoek | 1 plak (25 gram) | 18 |
| Broodje, kadetje | 1 stuks (50 gram) | 26 |
| Croissant | 1 stuks (40 gram) | 18 |
| Krentenbol | 1 stuks | 26 |
| Muesli zonder suiker | 1 eetlepel | 6 |
| Muesli met suiker | 1 eetlepel | 7 |
| (Dieet)margarine, (dieet)halvarine of roomboter | voor 1 snee | 0 |
| Broodbeleg: | ||
| Vleeswaren, kaas, smeerkaas | voor 1 snee | 0 |
| Ei | 1 stuks | 0 |
| Pindakaas | voor 1 snee | 2 |
| Zoetbeleg | voor 1 snee | 9 |
| Halvajam | voor 1 snee | 5 |
| Fruit, vruchtensappen: | ||
| Appel/sinaasappel, peer | 1 middelgrote | 16 |
| Banaan | 1 stuks (150 gram) | 30 |
| Ongezoet appel- of sinaasappelsap | 1 glas (150 ml) | 12 |
| Ongezoet druivensap | 1 glas | 24 |
| Appelmoes | 1 opscheplepel (50 gram) | 8 |
| Dadel, gekonfijt | 1 stuks (5 gram) | 4 |
| Vijg, gedroogd | 1 stuk (20 gram) | 11 |
| Olijven | 10 stuks | 0 |
| Melkproducten | ||
| Melk, vol, halfvol, of mager | 1 beker (250 ml) | 12 |
| Karnemelk | 1 beker (250 ml) | 9 |
| Chocolademelk vol, halfvol of mager | 1 beker (250 ml) | 31 |
| Chocolademelk light | 1 beker (250 ml) | 14 |
| Yoghurtdrank | 1 beker (250 ml) | 35 |
| Yoghurtdrank light met zoetstof | 1 schaaltje (150 gram) | 12 |
| Yoghurt vol, halfvol of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 6 |
| Vruchtenyoghurt, vol of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 21 |
| Kwark naturel, vol of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 6 |
| Kwark halfvol met vruchten | 1 schaaltje (150 gram) | 24 |
| Kwark mager met vruchten | 1 schaaltje (150 gram) | 17 |
| Vla, volle, halfvolle of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 21 |
| Overige dranken: | ||
| Limonadesiroop | voor 1 glas (35ml) | 21 |
| Frisdrank | 1 longdrinkglas (250 ml) | 25 |
| Frisdrank light | 1 longdrinkglas (250 ml) | 0 |
| Aardappelen/rijst/pasta | ||
| Aardappel | 1 stuk (50 gram) | 8 |
| Frites | 1 portie (150 gram) | 50 |
| Gekookte witte rijst | 1 opscheplepel (55 gram) | 18 |
| Gekookte zilvervliesrijst | 1 opscheplepel (60 gram) | 14 |
| Gekookte macaroni, spaghetti, mie | 1 opscheplepel (50 gram) | 10 |
| Stamppot (helft aardappel / helft groente) | 1 opscheplepel ( 110 gram) | 12 |
| Couscous | 1 opscheplepel (30 gram) | 7 |
| Groenten | ||
| Groenten | 1 opscheplepel (50 gram) | 2 |
| Rauwkost | 1 schaaltje | 0 |
| Doperwten, mais | 1 opscheplepel (60 gram) | 4 |
| Bruine bonen, witte bonen | 1 opscheplepel (60 gram) | 10 |
| Vlees, vis, kip | ||
| Vlees, vis, kip | 1 portie | 0 |
| Gepaneerd vlees | 1 portie (100 gram) | 8 |
| Lekkerbekje | 1 portie (145 gram) | 3 |
| Tussendoortjes | ||
| Biscuitje | 1 stuk (5 gram) | 4 |
| Bonbon | 1 stuk (15 gram) | 10 |
| Borrelnootjes | 1 eetlepel (25 gram) | 12 |
| Boterkoek | 1 stukje (20 gram) | 11 |
| Cake | 1 plak (30 gram) | 13 |
| Chips | 1 klein zakje (30 gram) | 15 |
| Chocolade | 1 reep (30 gram) | 16 |
| Drop | 1 stuk | 4 |
| Engelse drop | 1 stuk | 4 |
| Gevulde koek | 1 stuk (60 gram) | 37 |
| Koekje | 1 stuk (10 gram) | 7 |
| Kroket | 1 stuk (70 gram) | 12 |
| Lange vinger | 1 stuks | 4 |
| Liga, evergreen | 1 stuks | 14 |
| Magnum | 1 stuk | 27 |
| Mars | 1 stuks (groot) | 41 |
| Mini mars | 1 stuk | 14 |
| Pannenkoek | 1 stuk (70 gram) | 20 |
| Pepernoten | 15 stuks | 35 |
| Pinda's, noten | 1 eetlepel (20 gram) | 2 |
| Poffertjes zonder suiker | 1 portie (19 stuks) | 57 |
| Popcorn, naturel/zout | 1 handje (10 gram) | 7 |
| Popcorn, zoet | 1 handje (10 gram) | 8 |
| Saucijzenbroodje | 1 stuk | 23 |
| Slagroomsoes | 1 stuk (45 gram) | 7 |
| Stroopwafel | 1 stuk (40 gram) | 27 |
| Twix | 1 stuk (30 gram) | 19 |
| Zoute stokjes | 10 stuks | 7 |
Wat moet u doen bij te lage bloedglucosewaarde (hypo) uitklapper, klik om te openen
Het kan gebeuren dat uw bloedsuikerwaarde te laag is. Indien uw bloedglucose lager is dan 4 mmol/l, spreken we van een hypoglycemie (hypo).
De volgende klachten kunnen op een hypo wijzen:
- zweterigheid,
- trillen, duizeligheid,
- plotseling wisselend humeur, ongeconcentreerd zijn,
- hoofdpijn,
- moeheid,
- hongerig.
Het is belangrijk de bloedsuiker zo snel mogelijk boven de 4 mmol/l te brengen.
Wanneer uw bloedsuiker lager is dan 4 mmol/l moet u het volgende doen:
20 gram glucose nemen; bijvoorbeeld:
- 6 Dextro Energy ® tabletten (1 tablet = 3g koolhydraten),
- 125 ml high energy sportdrank (ongeveer ¼ flesje AA Drink van 500 ml)
- 1 glas limonade van 40 ml gewone limonadesiroop (met suiker)
- 4 suikerklontjes met water
- 1 glas (200 ml) frisdrank (geen light)
- 1 glas (200 ml) vruchtensap.
20 minuten erna het effect bekijken, doe opnieuw een bloedglucosemeting:
- lager dan 4 mmol/l: bovenstaande herhalen.
- hoger dan 4 mmol/l: geplande tussendoortje of hoofdmaaltijd van de dieetlijst gebruiken ( eventueel wat eerder dan normaal).
Probeer er achter te komen waardoor uw hypo is ontstaan, zodat u deze de volgende keer kunt voorkomen.
Algemene adviezen over voeding tijdens de zwangerschap uitklapper, klik om te openen
Tijdens de zwangerschap moet u voorzichtig zijn met bepaalde voedingsmiddelen omdat ze schadelijk kunnen zijn voor u en uw kind. Vooral rauwe producten kunnen ziekmakende bacteriën bevatten. In leverproducten zit veel vitamine A. Te veel vitamine A verhoogt de kans op aangeboren afwijkingen.
Voedingsmiddelen waar u op moet letten zijn:
- eet vlees en vis alleen als het goed gaar is,
- eet geen rosbief, filet american, salami, ossenworst, boerenmetworst, cervelaat chorizo, tartaar of carpaccio,
- eet geen rauwe vis (sushi en haring), rauwe schaal- en schelpdieren en gerookte voorverpakte gerookte vis uit de koeling. Zorg dat vis altijd goed gaar is,
- eet geen roofvis (zwaardvis, snoekbaars, koningsmakreel, verse tonijn en tonijn uit blik),
- eet maximaal twee keer per week vette vis,
- gebruik alleen hard gekookte eieren en geen producten waarin rauw ei is verwerkt (denk hierbij aan zelfgemaakte mayonaise of tiramisu, uit de supermarkt zijn deze producten wel veilig),
- eet geen zachte kaas van ongepasteuriseerde rauwe melk (te herkennen aan ‘au lait cru’ of ‘gemaakt van rauwe melk’),
- was groente goed,
- voorkom dat rauwe voedingsmiddelen in contact komen met bereide gerechten,
- drink geen alcohol,
- eet geen gekookte lever. Gebruik maximaal één boterham per dag met producten die gemaakt zijn van lever, zoals paté, leverworst of leverkaas of Berliner worst,
- drink niet meer dan 1x per dag een drank met veel cafeïne ( koffie, energiedrank),
- maximaal 1-2 glazen per dag, van venkelthee, anijsthee of zoethoutthee,
- maximaal 2-3 dropjes per dag,
- neem bij misselijkheid geen pimba of kalebaskalk, de grote hoeveelheid lood die hierin zit is schadelijk voor uw kind.
Uitgezonderd foliumzuur ( 400 microgram vanaf de zwangerschapswens tot in de eerste 10 weken van de zwangerschap) en vitamine D (10 ug/dag gedurende de hele zwangerschap) is het niet nodig om extra vitaminen en mineralen te gebruiken.
Waar kunt u meer informatie vinden? uitklapper, klik om te openen
Voedingscentrum; www.voedingscentrum.nl
Met de gratis app ZwangerHap kunt u snel opzoeken of u een product kunt eten tijdens de zwangerschap.
Informatie over koolhydraten (de Eettabel), voeding tijdens de zwangerschap en zoetstoffen.
Kijk op koolhydraten (Nicole Duinker-Joustra, ISBN 9789066116641)
Apps; Koolhydraatkenner of Mijn Eetmeter
De Koolhydraattabel van Diëtetiek UMC Utrecht (verkrijgbaar via uw diëtist)
Diabetes Vereniging Nederland; DVN; www.dvn.nl
Contact uitklapper, klik om te openen
U kunt ons op werkdagen tijdens het telefonisch spreekuur van 9.00 tot 10.00 uur bereiken via telefoonnummer 088 75 547 90 of u kunt de diëtist een e-consult sturen. Voor het maken en verplaatsen van afspraken is het secretariaat diëtetiek bereikbaar op maandag van 9.00 tot 12.00 uur en op dinsdag tot en met vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 16.00 uur via telefoonnummer 088 75 566 09.
U kunt ook een mail sturen naar dietetiek@umcutrecht.nl.
Uw portaal: Mijn UMC Utrecht
Als patiënt van het UMC Utrecht hebt u toegang tot het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht. Hier ziet u welke afspraken u hebt in het UMC Utrecht, welke medicijnen u gebruikt en wat de onderzoeksresultaten zijn. Ook kunt u via Mijn UMC Utrecht een bericht sturen naar uw zorgverlener. U krijgt dan binnen drie tot vijf werkdagen antwoord. U kunt inloggen op onze website met uw DigiD met sms functie of met de DigiD app.
Op www.umcutrecht.nl/mijnumcutrecht vindt u meer uitleg over inloggen en het patiëntportaal.
Contact uitklapper, klik om te openen
Polikliniek Diëtetiek
Het secretariaat diëtetiek is op maandag t/m vrijdag van 8.00 - 12.15 uur en van 13.00 - 16.30 uur bereikbaar. Buiten de genoemde tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat of een mail sturen. Als u niet op de afgesproken tijd kunt komen, geef dit dan zo vroeg mogelijk aan ons door. Het secretariaat maakt dan een nieuwe afspraak met u. Het e-mailadres kan alleen gebruikt worden voor algemene vragen. In de e-mail mogen geen persoonlijke of medische gegevens staan, omdat e-mailen niet volledig privacy-veilig is.
Als patiënt van het UMC Utrecht hebt u toegang tot het patiëntportaal Mijn UMC Utrecht. U kunt via Mijn UMC Utrecht een bericht sturen naar uw diëtist. U krijgt dan binnen drie tot vijf werkdagen antwoord. U kunt inloggen in het Patiëntportaal Mijn UMC Utrecht met uw DigiD met sms-functie.