Voedingsadviezen bij levercirrose

Voedingsadviezen bij levercirrose

U krijgt deze informatie omdat u levercirrose heeft en uw lever niet meer goed functioneert.

Hier leest u wat levercirrose is en krijgt u adviezen over de voeding bij levercirrose. Als u vocht vasthoudt moet u minder zout gaan gebruiken. Dit hoort u van de arts. Dit wordt een zoutbeperkt dieet genoemd.

Wat is de functie van de lever? uitklapper, klik om te openen

Het verteren van voedsel wordt spijsvertering genoemd. Alles wat u eet wordt verteerd en omgezet in voedingsstoffen en reststoffen. Via de darm worden de voedingsstoffen in het bloed opgenomen en gaan ze naar de lever.

De lever heeft belangrijke functies in de spijsvertering. De lever zorgt onder andere voor;

• de opbouw, opslag en afbraak van de voedingsstoffen eiwit, vet en koolhydraten, die later gebruikt kunnen worden als energie of bouwstof,
• de aanmaak van gal, nodig voor de vertering van vet in de voeding,
• de opslag van vitaminen en mineralen,
• het verwijderen van giftige stoffen uit het bloed (zoals alcohol en medicijnen).

Wat is levercirrose? uitklapper, klik om te openen

Levercirrose is het gevolg van een chronische leverziekte. Het leverweefsel is zo erg beschadigd dat het niet meer kan herstellen. Het leverweefsel kan beschadigen door o.a. infectie, vergiftiging of ziekte. De levercellen ontsteken, gaan stuk en worden vervangen door littekenweefsel. Doordat er gezond leverweefsel verloren gaat, functioneert de lever minder goed.

In een gevorderd stadium van de ziekte stroomt het bloed steeds moeilijker door de lever. Hierdoor ontstaat stuwing in de bloedvaten van de lever en de darmen en wordt de bloeddruk hoger.

Dit veroorzaakt, onder andere, vochtophoping in de buikholte (ascites) of oedeem. De hoeveelheid zout in de voeding moet dan beperkt worden omdat zout vocht vasthoudt.

Wat zijn de voedingsadviezen bij levercirrose? uitklapper, klik om te openen

Door gezond te leven en te letten op uw voeding, kunt u uzelf en uw lever zo goed mogelijk in conditie houden. Te weinig of verkeerd eten kan uw conditie en voedingstoestand doen verslechteren en de complicaties van levercirrose verergeren.

De voedingsadviezen zijn:

1. Zorg voor een goede voedingstoestand
2. Gebruik geen alcohol
3. Op indicatie; beperk de hoeveelheid zout in uw voeding.

Zorg voor een goede voedingstoestand

Klachten die bij levercirrose vaak voorkomen (zoals minder eetlust, misselijkheid, vol gevoel, braken en vermoeidheid) kunnen ervoor zorgen dat u minder eet. Daardoor verslechtert uw voedingstoestand, treedt er gewichtsverlies op en kunt u ondervoed raken. Als u vocht vasthoudt valt het gewichtsverlies niet op. Bij ondervoeding voelt u zich moe, neemt uw weerstand tegen infecties af, verliest u spiermassa en kunnen de complicaties van de levercirrose verergeren. Zorg daarom voor een goede voedingstoestand.

Eiwit

Eiwit is een belangrijke voedingsstof, het is de bouwstof voor lichaamscellen. Eiwit is nodig voor de opbouw, het onderhoud en het herstel van het lichaamsweefsel. De lever speelt een belangrijke rol bij de opbouw van de lichaamscellen. Doordat de lever minder goed werkt, is de aanmaak van lichaamscellen uit eiwit in de voeding minder efficiënt. Het is daarom belangrijk dat er voldoende eiwit in de voeding aanwezig is.

Frequente maaltijden

Uw lichaam heeft dag en nacht voedingsstoffen nodig om te functioneren. Een gezonde lever heeft altijd genoeg voorraad om voedingsstoffen te leveren. Bij levercirrose kan de lever minder koolhydraten opslaan. Hierdoor ontstaat ’s nachts, maar ook als u maaltijden overslaat en langere tijd niets eet, snel een tekort. Uw lichaam gaat dan uw eiwitmassa (spieren) afbreken, waardoor uw conditie en weerstand verslechteren. Door regelmatig en op tijd te eten voorkomt u dat er spiermassa wordt afgebroken.

Kleine maaltijden die u voor het slapen gaan kan nemen zijn bijvoorbeeld:

• een melkproduct zoals: (chocolade)melk, yoghurtdrank, (vruchten)yoghurt eventueel met muesli of cornflakes, pap en/of vla
• snee brood, knäckebröd, cracker, beschuit, rijstewafel of paar toastjes met beleg of een voedingsbiscuit,
• een flesje drinkvoeding

Gebruik geen alcohol

Alcohol is een giftige stof. De lever breekt de alcohol af, hierbij ontstaan schadelijke stoffen die de levercellen beschadigen. Dit veroorzaakt verslechtering van de leverfuncties.

Bij levercirrose kan het lichaam vocht vasthouden. Ook de nieren werken soms minder goed en scheiden minder zout en vocht uit. Daardoor ontstaan vochtophopingen (oedemen), het vocht in de buik heet ascites. Bij levercirrose moet de hoeveelheid zout in de voeding beperkt worden omdat zout vocht vasthoudt. Dit wordt een zoutbeperkt dieet genoemd.

Gemiddeld eet de Nederlander meer zout dan nodig is; ongeveer 9 gram per dag. Het advies voor u is om per dag niet meer dan 5 gram zout te gebruiken.

Wat is zout?

Keukenzout is de meest gebruikte smaakmaker in de keuken. Het komt van nature voor in voedingsmiddelen zoals melk en vlees. De voedingsmiddelenfabrikanten gebruiken zout als smaakmaker, maar ook om de houdbaarheid van de producten te verlengen. Bijvoorbeeld groenten in blik of pot en vleeswaren. Maar ook smaakmakers zoals ketjap, sambal, bouillonblokjes, gehaktkruiden, kipkruiden, spaghettimix en jus- en sauspoeders bevatten heel veel zout.

Een ander woord voor (keuken)zout is natriumchloride, er wordt ook wel eens gesproken over een natriumbeperkt dieet.

Hoe kunt u minder zout eten?

Bijna alle levensmiddelen bevatten zout zoals brood, melk, kaas en vleeswaren. Daarnaast voegen we ook nog zout toe aan ons eten. Kant en klaarproducten bevatten ook veel zout.

De meeste mensen zijn gewend aan een zoute smaak. Het wennen aan een zoutbeperkte voeding kost tijd. De meeste mensen wennen in de loop van de tijd aan een zout beperkte voeding.

Verminder het gebruik van zout:

• voeg geen zout (uit de zoutpot) toe als u eten kookt,
• gebruik geen zoute smaakmakers zoals bouillonblokjes, maggi, ketjap en kruidenmengsels met zout,
• vermijd soepen uit blik of pak, kant-en-klare sauzen, kant-en-klare maaltijden, pizza’s en groenten uit pot,
• neem geen tomatensap en groentesap,
• eet geen zoute snacks (zoals chips, kroketten, loempia’s, slaatjes, gezouten noten, gezouten pinda’s en zoute haring),
• vervang hartige belegsoorten door minder zoute soorten (kaas met minder zout, ei zonder zout),
• gebruik ongezouten margarine, halvarine en boter, kijk op de verpakking.

Er zijn smaakmakers zonder zout:

• verse, gedroogde of diepgevroren kruiden zoals basilicum, bieslook, dille, lavas, oregano, peterselie, rozemarijn, koriander, selderij, bonenkruid en tijm,
• specerijen zoals kerrie, kruidnagel, nootmuskaat, peper en cayennepeper, mosterdpoeder en gember,
• kip-, gehakt- en vleeskruiden zonder zout,
• pijnboompitten, sesamzaad en zonnebloempitten, eventueel geroosterd,
• azijn, citroensap, marinade van olie met kruiden zonder zout.

Andere tips:

• zoutarme kaas- en vleeswaren hebben weinig smaak. Probeer eens zoutarme kaas met komijn of andere kruiden, de kaas smaakt pittiger. Ook kunt u zoutarme mosterd gebruiken of verse kruiden, tomaat, radijs, sla of komkommer op het beleg doen,
• bij het bakken van bijvoorbeeld vlees en aardappelen kunt u meer smaak krijgen door het meebakken van ui, knoflook, kerriepoeder, rozemarijn, tijm, paprika, bieslook, prei of bijvoorbeeld zoutarme Provençaalse- of zoutarme Italiaanse kruidenmix,
• roerbak kleine stukjes vlees, kip of vis met groente (ui, prei, paprika, champignons) en met verse kruiden,
• gebruik zoutarme augurkjes en uitjes voor extra smaak,
• tussendoortjes zonder zout zijn; zoete popcorn, ongezouten pinda’s en ongezouten noten, pelpinda’s, suikerpinda‘s, chocoladerozijnen en chocoladepinda‘s, ongezouten studenten- en elitehaver, rozijnen en dadels, komkommer, wortels en paprika.

Bij een zoutbeperkt dieet zijn goede keuzes voor u:

Zoutarme producten

Er zijn ook zoutarme dieetproducten. U kunt deze producten gebruiken als op de verpakking vermeld staat;

• natriumarm
• geen zout toegevoegd
• ongezouten
• bereid zonder zout
• zonder toevoeging van zout.

Bij dieetzout en veel zout- of natriumarme smaakmakers is het zout (gedeeltelijk) vervangen door kalium. Te veel kalium in de voeding kan soms een te hoog kalium in het bloed veroorzaken. Vraag altijd aan uw diëtist of arts of dieetzout en natriumarme smaakmakers voor u geschikt zijn.

Waar vindt u meer informatie? uitklapper, klik om te openen

Informatie van afdeling diëtetiek UMC Utrecht

• "Wat kunt u doen bij ondervoeding?"
• "Eet u voldoende eiwit?", tabel met eiwitgetallen, hiermee kunt u de hoeveelheid eiwit in uw voeding berekenen.
• "Hoeveel zout bevat uw voeding?", tabel met zoutgetallen, hiermee kunt u de hoeveelheid zout in uw voeding berekenen.

Deze informatie krijgt u indien van toepassing van uw diëtist.

Maag Lever Darm Stichting

De Infolijn: 0900 20 256 25 (€ 0,15 pm) op werkdagen van 10.00 tot 14.00 uur
E-mail: voorlichting@mlds.nl
Internet: www.mlds.nl

Nederlandse Leverpatiëntenvereniging

Utrechtseweg 59
3818 EA Amersfoort
Telefoon: 033 46 122 31
Internet: www.leverpatientenvereniging.nl

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur

Het secretariaat diëtetiek is op maandag t/m vrijdag van 8.00 - 12.15 uur en van 13.00 - 16.30 uur bereikbaar. Buiten de genoemde tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat of een mail sturen. Als u niet op de afgesproken tijd kunt komen, geef dit dan zo vroeg mogelijk aan ons door. Het secretariaat maakt dan een nieuwe afspraak met u. Het e-mailadres kan alleen gebruikt worden voor algemene vragen. In de e-mail mogen geen persoonlijke of medische gegevens staan, omdat e-mailen niet volledig privacy-veilig is.