U heeft een urethrale katheter gekregen. Een urethrale katheter is een slangetje, dat via de plasbuis (urethra), in de blaas ligt. Via deze katheter kan de urine uit de blaas weglopen. Een opgeblazen ballonnetje dat aan het uiteinde van de katheter in de blaas zit, voorkomt dat de katheter uit de blaas kan glijden.
Hoe lang blijft de katheter zitten? uitklapper, klik om te openen
De katheter kan zes tot acht weken blijven zitten. Uw arts zal dit met u bespreken.
De specialist heeft u uitgelegd waarom u deze katheter heeft. Ook heeft u van de verpleegkundige instructies gekregen over het gebruik van de katheter en het urineopvangsysteem. Hier is de informatie weergegeven, zodat u deze thuis nog eens rustig kunt nalezen.
Het door u benodigde opvangmateriaal wordt op recept voorgeschreven. U ontvangt van ons 2 katheters en 2 wisselsets. U heeft dan één reserve set voor noodgevallen. Via de medisch speciaalzaak kunt u alles bestellen. De verpleegkundige geeft u hierover informatie. De katheter wordt de eerste keer gewisseld op de polikliniek. De volgende keren wordt dit door de huisarts of door de wijkverpleegkundige gedaan.
Functie van een urethrale katheter uitklapper, klik om te openen
De meeste mensen krijgen een urethrale katheter omdat de blaas niet goed meer leeg raakt. Het plassen lukt niet meer goed of u verliest urine op het verkeerde moment.
Als de blaas niet meer leeg raakt, kunnen blaasontstekingen ontstaan. Ook voor de nieren is het niet goed. Een katheter is meestal een oplossing om de doorstroming van de urine mogelijk te maken. Meestal is die oplossing tijdelijk, maar soms blijvend. De arts kan u hier meer over vertellen.
De lichamelijke verzorging uitklapper, klik om te openen
Zorg ervoor dat u voldoende drinkt. U moet per dag een urineproductie van 1,5 liter hebben. Daarom adviseren we u om 1,5 tot 2 liter per 24 uur te drinken.
U mag zich gewoon wassen en douchen met een katheter. In het gebied rond de plasbuis, kunt u zich beter niet met zeep wassen. Eenvoudig schoonspoelen met water is voldoende. Als u toch graag zeep wilt gebruiken, dan adviseren wij een zeepvrije wasgel of zeepvrije wasemulsie te gebruiken, zoals Sebamed®.
Lichamelijke verzorging mannen
Schuif minstens één keer per dag de voorhuid terug en reinig de eikel goed met water, evenals de katheter zelf. Soms ontstaat er wat aanslag op de katheter, dit kunt u met water verwijderen. Trek hierbij niet aan de katheter. Na het wassen schuift u de voorhuid weer terug. U kunt dit doen zonder dat er iets met de katheter gebeurt.
Lichamelijke verzorging vrouwen
Reinig minstens één keer per dag de grote en de kleine schaamlippen, evenals de katheter zelf. Gebruik hiervoor kraanwater zonder zeep. Als u merkt dat er veel afscheiding langs de katheter naar buiten komt, is het verstandig de katheter twee keer per dag schoon te maken. De afscheiding ontstaat namelijk door irritatie van het slijmvlies van de plasbuis.
Omgaan met een urethrale katheter uitklapper, klik om te openen
In principe kunt u vrijwel alles met een urethrale katheter doen, mede dankzij de opvangmaterialen. De katheter hoeft u niet in uw bewegingsvrijheid te belemmeren. Ook sporten is mogelijk. U kunt uw dagelijkse activiteiten gewoon voortzetten.
Belangrijk hierbij is:
- Dat u hygiënisch met de katheter omgaat, dat wil zeggen dat u voor en na iedere handeling aan de katheter uw handen wast.
- Dat er niet aan uw katheter getrokken wordt.
- Dat de katheter niet knikt.
- Dat de urinezak altijd lager hangt dan uw blaas, zodat de urine kan weglopen.
Fietsen kunt u als onprettig ervaren. Vrijen is mogelijk. Mannen moeten de katheter langs de penis omhoog leggen en hierover een condoom doen.
Opvang van de urine uitklapper, klik om te openen
De opvang van de urine gebeurt met urinezakken (= katheterzakken). Overdag gebruikt u een beenzak. Hiermee kunt u zich vrij bewegen. ’s Nachts gebruikt u een nachtzak (= grote urinezak) met aftapkraan.
De beenzak wordt meestal op het boven of onderbeen gedragen. Om de zak te bevestigen zijn er twee mogelijkheden, namelijk met beenbandjes en met een beenzakhouder (zie afbeelding 2 A, B en C). De beenzak heeft een inhoud van 500 ml en kan aan de onderkant geleegd worden in het toilet (zie verder gebruiksaanwijzing).
Voor de nacht heeft u de nachtzak. Deze heeft een inhoud van anderhalve liter. Belangrijk is dat de nachtzak altijd lager hangt dan uw blaas (zie bovenstaande afbeelding). Zorgt u ervoor dat het kraantje niet op de grond hangt. De kans op infecties wordt kleiner als het kraantje nergens tegenaan komt.
De nachtzak kan aan de dagzak gekoppeld worden. Zet dan het kraantje van de dagzak open en dat van de nachtzak dicht (zie afbeelding 3). De beenbanden kan u ’s nachts eventueel afdoen.
Het verwisselen van urinezakken uitklapper, klik om te openen
Met een katheter moet zo schoon mogelijk worden omgegaan om infecties te voorkomen. Daarom moet u vóór en na het aansluiten en verwisselen van de urinezakken uw handen wassen.
Het aansluiten van de been- of nachtzak op de katheter doet u als volgt:
- U pakt een nieuwe urinezak en sluit het kraantje.
- Bij gebruik van beenbandjes haalt u de knopen door de daarvoor bestemde openingen van de beenzak.
- Bij gebruik van een beenzakhouder kunt u deze nu omdoen.
- U verwijdert het beschermdopje van de urinezak.
- U knijpt het uiteinde van de katheter tussen duim en wijsvinger dicht om te voorkomen dat er urine uit de katheter loopt, vervolgens haalt u de oude urinezak uit de katheter.
- U kunt nu de nieuwe been- of nachtzak aansluiten.
- Wanneer u de beenzak om het bovenbeen draagt moet u voorkomen dat een te grote lus de urineafvoer belemmert. Daarvoor kunt u de slang van de opvangzak op maat maken.
- Bevestig de nachtzak aan de ophangbeugel aan het bed.
- De oude urinezak kunt u legen in het toilet.
- U kunt zowel de been- als de nachtzakken drie dagen gebruiken, spoel wel iedere dag de urinezakken door met kraanwater. U kunt eventueel een beetje huishoudazijn toevoegen bij het spoelen, dit neutraliseert onaangename geuren.
Let u er vooral ook op dat er geen knik in de slang zit en dat de katheter nergens trekt. De urine moet goed weg kunnen lopen, en de slang moet bij al uw bewegingen vrij blijven. Ook moet u nog alle bewegingen kunnen blijven maken.
Het gebruik van een katheterstopje uitklapper, klik om te openen
Het kan zijn dat de behandelend arts u adviseert (bijvoorbeeld overdag) een katheterstopje te gebruiken in plaats van een opvangzak. Bij gebruik van een katheterstopje moet u de blaas regelmatig legen in het toilet. Dit kan door het nippeltje van het katheterstopje te openen. Overleg met de verpleegkundige of de arts hoe vaak u de blaas leeg moet maken. Soms is een katheterstopje handig voor het tijdelijk afsluiten van de katheter, terwijl u de rest van de tijd toch een opvangzak hebt.
Bijvoorbeeld wanneer u onder de douche of in bad wilt gaan of wanneer u geslachtsgemeenschap heeft. In die situaties ontkoppelt u de opvangzak en plaatst het katheterstopje op het uiteinde van de katheter. Wanneer u het katheterstopje goed schoonmaakt met water kan u deze opnieuw gebruiken.
Contact opnemen uitklapper, klik om te openen
De volgende complicaties kunnen zich voordoen: A. Als de urine langs de katheter loopt, kan dit de volgende oorzaken hebben:
- De katheter is geknikt.
- De verbindingsslang tussen de katheter en de urine opvangzak ligt dubbel of geknikt.
Deze oorzaken kunt u zelf verhelpen door de katheter of verbindingsslang in de juiste stand terug te brengen.
Bij de volgende oorzaken, moet u contact opnemen met uw huisarts:
- De katheter is verstopt door gruis, steen of een bloedstolsel.
- De ballon of katheter ligt niet in de blaas.
- Wanneer u blaaskrampen heeft.
B. De katheter is eruit gevallen.
Mocht de urethrale katheter er onverwachts uitvallen, dan kan meestal zonder problemen een nieuwe katheter worden ingebracht. Sommige mensen kunnen gerust even zonder katheter. Belangrijk is wel dat u weet wat u in uw geval moet doen. Meestal kan de huisarts een nieuwe katheter inbrengen. Als het in uw geval nodig is om het ziekenhuis te bellen als de katheter uitgevallen is, kunt u naar onderstaand nummer bellen.
C. Bij pijn, hoge koorts en koude rillingen.
Bij pijn in de onderbuik, hoge koorts en of koude rillingen moet u contact opnemen met uw huisarts.
Vragen uitklapper, klik om te openen
Heeft u na het lezen nog vragen, dan kunt u contact opnemen met een verpleegkundige van de polikliniek tijdens het Verpleegkundig Telefonisch Spreekuur. U kunt ons bereiken maandag tot en met vrijdag van 8.30 - 9.00 uur en van 13.30 - 14.00 uur. Het telefoonnummer is 088 75 551 47.
Bij spoedgevallen kunt u bellen naar de EHBO, het telefoonnummer is 088 75 666 66.
Contact uitklapper, klik om te openen
Hebt u vragen over uw behandeling of over uw afspraken? Neem dan contact op via Mijn UMC Utrecht (uw patiëntenportaal) of via de polikliniek Urologie
Polikliniek Urologie
Bereikbaar van maandag t/m vrijdag 08.30 - 12 uur en van 13.30 - 16 uur