Ulcis cruris - open been

Ulcis cruris - open been

In deze folder leest u informatie over open been en de verschillende behandelingen.

Wat is een open been? uitklapper, klik om te openen

De medische term voor een open been is ‘ulcus cruris’. Dit betekent letterlijk ‘zweer aan het onderbeen’. Een open been is een open plek of wond aan het onderbeen die zonder behandeling slecht geneest. De wond kan open en vochtig zijn of juist korstig. Ook de kleur en grootte van de wond kan sterk verschillen.

Het is een misverstand om te denken dat een open been alleen bij oudere vrouwen voorkomt. Deze aandoening komt voor bij mensen van alle leeftijden, zowel bij mannen als bij vrouwen. Wel is het zo dat ongeveer 65% van de mensen met deze aandoening vrouwen zijn. De gemiddelde leeftijd ligt rond de 60 Jaar.

Hoe ontstaat een open been? uitklapper, klik om te openen

Een open been ontstaat door een afwijking in de bloedvaten. De afwijking kan liggen in de bloedaanvoer, vaker ligt het probleem in de bloedafvoer. Deze afwijking is meestal al langere tijd aanwezig voordat er een wond ontstaat.

Normale bloedsomloop

Bij een normale bloedsomloop in de benen wordt het zuurstofrijke bloed door de slagaders aangevoerd. In steeds kleiner wordende bloedvaten komt het aan in de spieren, de huid en andere weefsels die bloed nodig hebben. Daar geeft het bloed de zuurstof en voedingsstoffen af. Vervolgens neemt het bloed de afvalstoffen op en stroomt het via steeds groter wordende aders weer terug naar hart en longen.

Vochtophoping (oedeem)

Vanuit de benen moet het bloed tegen de zwaartekracht in omhoog naar het hart. Bij gezonde mensen gebeurt dat automatisch door het mechanisme van de kuitspierpomp. De kuitspieren knijpen het bloed omhoog in de aders. In deze aders zitten klepjes waardoor het bloed niet (meer) kan terugstromen. Bij sommige mensen werken deze klepjes niet goed. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Doordat de klepjes minder goed werken, stroomt niet al het bloed terug naar het hart en de longen. Hierdoor ontstaat vochtophoping (oedeem). Door de vochtophoping ontstaat bij een kleine beschadiging van de huid sneller een wond. Ook belemmert het vocht de wondgenezing.

Symptomen van een open been uitklapper, klik om te openen

De eerste symptomen van open been zijn vaak vochtophoping (oedeem) en het gevoel van vermoeide zware benen. In het volgende stadium kan de huid gaan verkleuren en uiteindelijk gaat de huid open. Er is een wond (ulcus) ontstaan. Dit is vaak pijnlijk.

Onderzoeken uitklapper, klik om te openen

Om de diagnose open been te stellen, doen we een aantal onderzoeken:

• De arts zal u een aantal vragen stellen over uw medische voorgeschiedenis, medicijngebruik, ziektes die in uw familie voorkomen en vragen over de klachten die u momenteel aan uw been hebt.
• Vervolgens zal de arts u lichamelijk onderzoeken.
• Vaak ondergaat u ook een Duplex onderzoek. Hierbij bekijken wij via een echo wat de kwaliteit uw bloedvaten is. Met een Döppler apparaat meten we de kwaliteit van de bloedstroom.
• Via een enkel-arm-index vergelijken wij de bloeddruk van uw armen met de bloeddruk van uw benen.

De behandeling van een open been uitklapper, klik om te openen

Het doel van de behandeling is dat de wond geneest en dat er geen wonden terugkomen. Hiervoor is het nodig dat de doorbloeding in de huid verbetert en de bloedsomloop herstelt. De behandeling bestaat uit verschillende delen:

• Wondbehandeling en pijnstilling
• Zwachtelen, ter bestrijding van het oedeem
• Oefeningen
• Therapeutisch elastische kousen en steunkousen

Hieronder lichten we de verschillende behandelingen toe.

Wondbehandeling en pijnstilling

De verpleegkundige of doktersassistente zal de wond regelmatig schoonmaken en opnieuw verbinden. De wond wordt gereinigd met kraanwater of met een reinigingsvloeistof. Dit kan pijnlijk zijn. Na reiniging wordt de wond verbonden.

De wond kan erg pijnlijk zijn. Daarom vragen wij u bij ieder consult of u pijnklachten hebt. Samen bepalen we welke medicijnen u hiervoor kunt gebruiken.

Zwachtelen

Als er problemen zijn met de de bloedafvoer in de benen, brengen we korte rekzwachtels aan om het been om de bloedsomloop te verbeteren, twee zwachtels per been.

Uw been wordt ingezwachteld van de voorvoet tot net onder de knie. Het aanspannen van uw kuitspier is hierbij essentieel. U moet dus niet alleen de zwachtels dragen, maar ook voldoende bewegen. Door het gebruik van de kuitspieren wordt het teveel aan vocht afgevoerd. Als dat niet mogelijk is, krijgt u oefeningen mee.

Duur van de behandeling

De zwachtels die u om de onderbenen krijgt, blijven dag en nacht zitten. Hoe lang u deze zwachtels in totaal moet dragen, hangt af van de ernst van de aandoening en de snelheid waarmee de wond geneest. Deze zwachtels worden een á twee maal per week aangebracht, gelijk met de wondcontrole. Dit doet een verpleegkundige van de thuiszorg. De verpleegkundige van de thuiszorg krijgt van ons een overdracht. De arts spreekt met u af wanneer u terug moet komen voor controle. De zwachtels mogen geen pijn doen. Is dat wel het geval, dan haalt u de buitenste zwachtel van het been. Neem contact op met de polikliniek dermatologie of met de thuiszorg voor overleg.

Praktische informatie

• De zwachtels kunnen meerdere malen worden gebruikt. U wast ze thuis uit volgens de instructies die u meekrijgt. De volgende keer dat u wordt gezwachteld, gebruiken we deze opnieuw.
• Door de zwachtels kan het zijn dat uw schoenen niet meer passen. Misschien hebt u thuis nog oude, uitgelopen schoenen die wel passen. Zo niet, dan raden wij u aan een paar goedkope schoenen aan te schaffen, die u kunt dragen tijdens de behandeling.
• Als u zit, leg uw been dan zoveel mogelijk omhoog, bijvoorbeeld op een kruk, bankje of op de salontafel.
• Douchen en baden kan alleen als de zwachtels goed beschermd zijn. U kunt hiervoor een beschermhoes aanschaffen. Deze hoes wordt helaas niet door de verzekeraar vergoed.

Oefeningen

Om het vocht in het been zo snel mogelijk te verminderen, kunt u de volgende oefeningen doen:

• Loop zoveel mogelijk. Hierbij is het goed om de voet zoveel mogelijk af te wikkelen.
• Als u langere tijd stil staat, is het goed om uw benen en voeten steeds te verplaatsen. Zo spant u uw kuitspieren regelmatig aan.
• Draai, als u zit, rondjes met uw voeten en enkels (naar binnen en naar buiten).
• Breng uw tenen met een gestrekt been zover mogelijk naar u toe en strek ze vervolgens weer.
• Schrijf het alfabet met uw voet(en).

Therapeutisch elastische kousen

In de meeste gevallen geneest de onderliggende oorzaak van het open been helaas niet. Dit betekent dat u van buitenaf een hulpmiddel nodig hebt om de bloedsomloop in uw been te ondersteunen. Als uw wond genezen is, start u met het overdag dragen van een therapeutisch elastische kous. ‘s Nachts draagt u geen kous om problemen met de bloedaanvoer te voorkomen.

Aanmeten van de elastische kousen

Een bandagist zal u de elastische kous(en) aanmeten. Kousen worden alleen aangemeten op benen waar geen vocht (meer) in zit. Het is belangrijk dat u jaarlijks nieuwe therapeutisch elastische kousen laat aanmeten. Dit is omdat de elasticiteit van de kousen afneemt door het dragen en wassen.

Het aan- en uittrekken van elastische kousen

Therapeutisch elastische kousen zitten zeker in het begin vaak wat strak. Het aan en uit trekken zal even wennen zijn. Er zijn een aantal tips die het aan- en uittrekken vergemakkelijken:

• Trek de therapeutisch elastische kousen meteen met het opstaan aan. Dan is uw been nog slank.
• Gebruik een aantrekhulp die u kunt kopen bij de bandagist. Daardoor schuift de elastische kous makkelijker over uw been.
• Gebruik rubberen handschoenen bij het aan- en uittrekken. Daarmee hebt u meer grip op de kous.
• Neem ‘s avonds een douche of bad in plaats van ‘s morgens. Doucht u in de ochtend, wrijf dan uw been goed droog en laat deze drogen aan de lucht voordat u de kousen aantrekt.
• Overdag mag u geen crèmes of oliën op het been aanbrengen. Het vet lost namelijk het rubber op dat in de elastische kous zit.
• Blijft het aantrekken lastig voor u, dan kunt u in overleg met de thuiszorg of de medische speciaalzaak bespreken welke hulpmiddelen voor het aan- en/of uittrekken voor u handig zijn.

Vergoeding van elastische kousen

Therapeutisch elastische kousen worden meestal vergoed vanuit de basisverzekering. Hoe vaak u de elastische kousen kunt vervangen, hangt af van de zorgverzekering die u hebt. Wij raden aan om de kousen één keer per 14 maanden te vervangen.

Onderhoud van elastische kousen

Als u de kousen goed onderhoudt, kunt u er langer mee doen.

• Bescherm de kous tegen contact met oliën en crèmes. Die tasten het elastiek van de kous aan. Als u het been wilt insmeren, dan kunt u dit het beste doen in de avond, na het uittrekken van de kous.
• Zorg voor goed verzorgde (niet te lange) nagels om ladders in de kous te voorkomen.
• Hebt u meerdere kousen, draag deze dan om de beurt. Een paar in de was, het andere paar aan.
• Lees voor verder onderhoud en was instructies de voorschriften die u bij de kousen ontvangt.

Contact uitklapper, klik om te openen

De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur