Slikken lijkt eenvoudig maar in werkelijkheid werken diverse spieren en zenuwen samen. Hierbij spelen timing, coördinatie, gevoel en spierkracht een rol. Hersenletsel (bijvoorbeeld door een beroerte, ongeval of tumor) kan dit proces verstoren waardoor slikproblemen kunnen ontstaan. Door slikproblemen zal het eten en drinken minder makkelijk gaan.
Het slikproces
Slikken is een proces dat vaak onbewust verloopt. Het slikproces bestaat uit vier fasen die starten op het moment dat u eten of drinken naar uw mond brengt:
- Uw mondholte produceert meer speeksel. U opent uw mond.
- U stopt het eten in uw mond en kauwt. Door vermenging met het speeksel vormt het eten een bal die u verzamelt op uw tong en vervolgens naar achter verplaatst. Bij drinken gebeurt hetzelfde: u verzamelt de slok op uw tong en verplaatst deze naar achter.
- De slikreflex treedt op: uw neusholte en luchtpijp sluiten zich af en de slokdarm opent zich. Zo wordt voorkomen dat het eten of drinken in de neusholte of luchtpijp terecht komt.
- Via knijpbewegingen van de slokdarm wordt het eten of drinken naar de maag verplaatst.
Wat zijn slikproblemen
Door hersenletsel is het slikproces verstoord en kan er in één of meerder fasen een verandering optreden waardoor het slikken niet meer veilig is. De slikproblemen die door het verstoring van het slikproces ontstaan kunnen zich op verschillende manieren uiten.
Veel voorkomende problemen zijn:
- Snel verslikken, vooral in drinken
- Verminderd gevoel in mond en keel
- Eten of drinken loopt uit de mond
- Moeite hebben met het verplaatsen van voedsel of medicijnen in de mond en of keel
- Blijven hangen van voedsel in de keel
- Langer doen over de maaltijd
- Moeite met specifieke voedingsmiddelen, bv soep met balletjes, mandarijnen, droge cracker
Hoe herken je slikproblemen
Er zijn een aantal symptomen die kunnen wijzen op de aanwezigheid van een slikprobleem.
Dit zijn onder andere:
- Hoesten tijdens en na het slikken
- Knoeien bij eten en drinken
- Voedselresten die in de wang blijven zitten
- Langzamer eten en drinken
- Eten en drinken laten staan
- Borrelige stem
- Heesheid en schorheid
- Gewichtsverlies
Het risico van verslikken is dat voedsel of vocht in de luchtpijp terechtkomt in plaats van de slokdarm. Dit kan een longontsteking veroorzaken. Volg daarom de adviezen van de logopedist en de verpleging op. Pas deze adviezen ook toe wanneer uw bezoek eten of drinken meeneemt.
Wat doet de logopedist
De logopedist onderzoekt het slikken om in kaart te brengen hoe het eten en drinken gaat en om de oorzaak en de ernst van het slikprobleem vast te stellen. De behandeling kan daarna bestaan uit:
- Aanpassen van de dikte en de structuur van uw eten en drinken. Voorbeelden hiervan zijn het verdikken van drinken en het fijnmalen van warm eten.
- Het toepassen van compensatietechnieken. U leert hoe u tijdens het eten en drinken verslikken kan voorkomen. Bijvoorbeeld door de houding van uw hoofd te veranderen of door op een andere manier te slikken.
- Oefeningen om het slikken te verbeteren.
De logopedist bespreekt met u waar uw vervolgbehandeling kan plaatsvinden. Dit kan in het ziekenhuis zijn, binnen een andere instelling of bij een praktijk bij u in de buurt.
Algemene tips
- Zorg voor een goede houding tijdens het eten en drinken. Het liefst rechtop in een stoel aan tafel.
- Zorg voor een rustige omgeving zonder afleiding
- Neem de tijd om te eten en drinken
- Niet praten tijdens eten en drinken
- Drink uit een glas of een beker zonder rietje
- Zorg voor een goede mondhygiëne
Contact uitklapper, klik om te openen
Hebt u vragen? Neem dan contact met ons op. Voor het maken van een afspraak hebt u een verwijzing nodig van uw huisarts of medisch specialist.
Polikliniek Revalidatie
revalidatie.sport@umcutrecht.nl
Bereikbaar maandag t/m vrijdag van 8:00 – 17:00 uur.