Deze folder vindt u informatie over kokhalsproblemen bij het maken of dragen van een gebitsprothese. Deze problemen kunnen ook voorkomen bij andere tandheelkundige behandelingen.
Kokhalzen uitklapper, klik om te openen
Kokhalzen is normale, automatisch optredende reactie met een nuttige functie. Kokhalzen voorkomt dat u zich verslikt of stikt door voorwerpen die te diep in de keel komen. Kokhalzen kan samengaan met een gevoel van misselijkheid en kan soms overgaan in braken.
Overmatig kokhalzen
Bij sommige mensen treedt kokhalzen spontaan op in situaties, waarbij geen sprake is van verslikken of dreigend gevaar van stikken. Het kokhalzen verandert dan in een zeer hinderlijke, beangstigende reactie, die u niet meer onder controle heeft, al doet u nog zo uw best. Het kokhalzen kan zo heftig zijn, dat een tandheelkundige behandeling zoals het maken van afdrukken of het dragen van een gebitsprothese, heel moeilijk of zelfs onmogelijk is geworden.
Oorzaken
Overmatige kokhalsreacties ontstaan meestal geleidelijk en kunnen in de loop van de tijd steeds erger worden. Er is in het algemeen niet één oorzaak aan te wijzen, het gaat vaak om een combinatie van een aantal factoren. Soms is er een duidelijke aanleiding geweest, bijvoorbeeld het nemen van een gebitsafdruk of het voor het eerst dragen van een gebitsprothese.
Het verhemelte bestaat uit een hard en een zacht gedeelte. Bij sommige mensen ligt de overgang van het harde naar het zachte gehemelte erg ver naar voren. Het zachte, gevoelige verhemelte is naar verhouding lang. Het zachte verhemelte zakt sterk omlaag en sluit de keelholte af, samen met een vaak forse tong. Deze ‘bouw’ maakt mensen gevoelig voor kokhalzen. De bovenkaak geeft bij een lang zacht verhemelte vaak onvoldoende houvast aan een gebitsprothese, die daardoor makkelijk loskomt, of kantelt bij een bepaalde manier van bijten. Dit kan een prikkel zijn om een kokhalsreactie uit te lokken.
Soms spelen psychische factoren een belangrijke rol bij het ontstaan of voortbestaan van een overmatige kokhalsreactie. Een vervelende of angstwekkende situatie waarin horen, zien, ruiken of een bepaalde gedachte meespelen, kan aanleiding zijn voor een kokhalsreactie. Zelfs de herinnering aan zo’n situatie kan voldoende zijn. Overmatige kokhalsreacties komen vaker voor bij mensen die erg gespannen, nerveus of angstig zijn, gemakkelijk in paniek raken, hyperventileren of weinig zelfvertrouwen hebben.
Lichamelijke problemen zoals benauwdheid bij longaandoeningen (CARA), maagklachten of bijwerkingen van sommige medicijnen kunnen mensen extra gevoelig maken voor kokhalzen.
Nicotine en alcoholhoudende dranken beïnvloeden het zenuwstelsel zodanig, dat het optreden van kokhalsreacties wordt gestimuleerd.
Onderzoek uitklapper, klik om te openen
Het onderzoek richt zich op het in kaart brengen van de factoren die bij u het overmatig kokhalzen (mede) veroorzaken. De tandarts onderzoekt de stabiliteit, pasvorm en houvast van uw gebitsprothese en de vorm van uw kaak. De tandarts kijkt ook welk gedeelte van uw verhemelte bedekt wordt door uw gebitsprothese. Voor meer, uitgebreider e, informatie over uw lichamelijke toestand overlegt de tandarts met uw huisarts of specialist. Onderzoek door een klinisch psycholoog die aan de polikliniek Bijzondere Tandheelkunde verbonden is, geeft vaak onmisbare informatie over hoe het kokhalsprobleem bij u in elkaar zit.
Behandeling Afhankelijk uitklapper, klik om te openen
van de diagnose wordt begonnen met een tandheelkundige behandeling of krijgt u eerst hulp van een psycholoog, logopedist (deskundige op het gebied van spreken en slikken) of ademtherapeut. Soms gaan beide behandelingen samen.
De tandheelkundige behandeling voor een prothetische voorziening
Deze behandeling is er op gericht om het nemen van een afdruk van uw mond/kaak mogelijk te maken. U krijgt ademhalings- en ontspanningsoefeningen en oefeningen met een theelepel, dessertlepel, een kleine en grote eetlepel en tenslotte met een lepel waarmee een afdruk gemaakt wordt (afdruklepel).
Wanneer het mogelijk is een afdruk te nemen, maakt de tandarts een oefen of probeerprothese. Dit is een bovenprothese, zonder tanden en kiezen, gemaakt van doorzichtig kunststof. Met deze prothese gaat de tandarts na óf en tot hoever het verhemelte kan worden bedekt, zonder dat u gaat kokhalzen. Aan de hand van de ervaringen die u heeft met deze oefenprothese, zoekt de tandarts naar een zodanige vormgeving, dat u de prothese tenminste een halve dag kunt dragen zonder kokhalzen.
Wanneer het dragen van de oefenprothese goed gaat, worden daar tanden, en later ook kiezen, op aangebracht. Zo ontstaat tenslotte een normale gebitsprothese, die u zonder kokhalzen kunt dragen.
Soms blijkt dat u de oefenprothese slechts kunt dragen, nadat de verhemeltebedekking bijna helemaal verwijderd is. Er is dan niet meer genoeg houvast voor een normale gebitsprothese. Dit betekent dat u óf aangewezen bent op permanent gebruik van kleefmiddelen óf op het aanbrengen van implantaten in uw boven- en/of onderkaak. Als u de oefenprothese niet zonder kokhalzen kunt dragen, ná het wegnemen van de verhemeltebedekking en mét gebruik van kleefmiddelen, geeft tandheelkundige behandeling vooralsnog geen uitzicht op resultaat en moet andere hulp worden gezocht.
Een enkele keer heeft het kokhalzen verband met de onderkaak. De procedure met de oefenprothese wordt dan voor de onderkaak herhaald.
Behandeling door een psycholoog, logopedist of ademtherapeut
De keuze voor één of meerdere van deze behandelaars wordt bepaald door de aard van uw probleem. De behandeling is gericht op het aanleren van ademhalings- en ontspanningsoefeningen, en op het geleidelijk aan steeds beter verdragen van voorwerpen in uw mond. In een enkel geval is langdurige psychotherapie nodig, voordat begonnen kan worden met een tandheelkundige behandeling. Dit is bijvoorbeeld wanneer het overmatig kokhalzen samenhangt met uitgebreide psychische problemen.
Resultaat uitklapper, klik om te openen
Helaas heeft de behandeling niet bij iedereen succes. Er kan geen voorspelling gedaan worden over de kans dat u met succes een gebitsprothese kunt laten maken en vervolgens dragen. Wanneer tijdens de behandeling onvoldoende vooruitgang zichtbaar is, kan in overleg worden besloten deze te stoppen.
Adviezen uitklapper, klik om te openen
Laat u niet ontmoedigen door anderen, die u het gevoel geven dat u zelf de schuld van de problemen bent of die u het gevoel geven dat u niet flink genoeg bent. U heeft het resultaat van de behandeling voor een belangrijk deel zelf in de hand; voert u de instructies en oefeningen nauwgezet uit. Het goed uitzoeken van uw probleem met het kokhalzen kost tijd en geduld. De voortgang van de behandeling gaat langzaam, maar u heeft daarna meer zekerheid dat uw probleem ook daadwerkelijk succesvol kan worden opgelost.
Verzorgt u uw eventueel nog aanwezige eigen tanden en kiezen zo goed mogelijk en laat u regelmatig controleren door uw eigen tandarts.
Vragen uitklapper, klik om te openen
Het is niet mogelijk om in een voorlichtingsfolder alle details voor elke situatie te beschrijven. Aarzel niet om bij eventuele onduidelijkheden aan uw tandarts nader uitleg te vragen.
Telefoonnummers polikliniek BT uitklapper, klik om te openen
Telefoonnummer:
Voor het maken van een afspraak en vragen over financiële zaken en de behandeling.
Meer informatie
Op de website www.tandarts.nl staan ervaringen van patiënten.
Meer informatie vindt u in het boek: ‘In angst voor de tandarts’ geschreven door A.J.C.M. de Jongh, ISBN 9023240553.
Contact uitklapper, klik om te openen
Hebt u vragen? Neem dan contact met ons op. Voor het maken van een afspraak hebt u een verwijzing nodig van de huisarts of specialist.
Polikliniek Mondziekten, kaak- en aangezichtschirurgie en bijzondere tandheelkunde
De polikliniek is op werkdagen bereikbaar van 08.15 - 11.30 uur en van 12.15 - 16.30 uur