Dieetadviezen bij een high output stoma

Dieetadviezen bij een high output stoma

Wat is een high output stoma?

Bij high output stoma verliest het lichaam meer vocht dan dat er opgenomen wordt; er is geen balans meer tussen opname en uitscheiding van vocht en voeding in de darm. Uw dunne darm kan de voeding niet goed verteren en het vocht en de voedingsstoffen niet goed opnemen. Daardoor wordt de ontlasting dun en kunt u uitdrogen. In ernstige gevallen kan er gewichtsverlies en ondervoeding ontstaan. 

We spreken van een high output stoma wanneer: 

• de stoma gedurende langere tijd meer dan 1,5 liter ontlasting per dag produceert;  
• de productie van ontlasting is vaak en veel dunner; 
• de productie van de ontlasting moeilijk te regelen is met behulp van vocht en voeding.

Wanneer hebt u risico op een high output stoma? uitklapper, klik om te openen

Voorbeelden van situaties waarbij er risico is op een high output stoma;  

• een dunne darmoperatie waarbij een groot gedeelte van de dunne darm (eventueel in combinatie met en een gedeelte van de dikke darm) is verwijderd; 
• een ernstige actieve ziekte of beschadiging aan de dunne darm zoals een ontstekingsziekte van de dunne darm (bijvoorbeeld ziekte van Crohn).

Wat zijn de dieetadviezen bij een high output stoma?

Het doel van onderstaande dieetadviezen is de stomaproductie te verlagen en daardoor de opname van vocht en voedingsstoffen verbeteren.

1. Neem voldoende vocht.

Uw diëtist of arts geeft een individueel advies over uw dagelijkse vochtinname.

U kunt controleren of uw vochtinname voldoende is:

• Uw urineproductie moet tenminste 1 liter per dag zijn. Indien u minder plast en/of de urine donker van kleur is, kan dit een teken van uitdroging zijn. 
• Houd uw lichaamsgewicht in de gaten; uitdroging leidt tot snel gewichtsverlies; weeg 2x per week onder dezelfde omstandigheden.

Drink bij voorkeur isotone dranken

Isotone dranken bevatten ongeveer dezelfde hoeveelheid suikers en zouten als het bloed en worden daardoor beter en sneller door het lichaam opgenomen. Hierdoor kan de hoeveelheid ontlasting minder worden. U kunt dus het beste isotone dranken nemen.

Wat zijn isotone dranken?

De deeltjesdichtheid van een drank wordt bepaald door de hoeveelheid opgeloste deeltjes zoals suikers en zouten. Het verschil in deeltjesdichtheid ten opzichte van de vloeistoffen in het lichaam bepaalt of een drank hypotoon (hypo= laag), hypertoon (hyper= hoog) of isotoon (iso=gelijk) is. In het onderstaand plaatje is uitgebeeld wat daarmee wordt bedoeld.

Het lichaam neemt vocht met dezelfde deeltjesdichtheid als die van het lichaam het beste op. Als er meer of minder deeltjes in de dranken aanwezig zijn wordt er extra vocht en/of zout uitgescheiden. Een hypertone zoute drank (bijvoorbeeld bouillon) heeft geen nadelig effect op de uitscheiding van vocht en/of zout.

Welke dranken kunt u het beste gebruiken? 

• Bouillon, soep, tomatensap (evt. met extra zout); 
• ORS (Oral Rehydration Salts); is een isotone drank die wordt bereid door zakjes poeder op te lossen in water. Dit is verkrijgbaar bij de apotheek en drogist. 
• Water met aanmaaklimonade; 1 eetlepel siroop op 150 ml water; 
• Thee met suiker; per 100 ml thee ( = ½ theeglas met oor) 6-8 gram suiker. Dit zijn 3-4 kleine theelepels suiker. Kijk op de verpakking van suikerklontjes of – staafjes hoeveel suiker deze bevatten.   
• Verdunde vruchtensappen; half water, half sap; 
• Zure melkproducten (yoghurt, kwark en karnemelk), 2-3 glazen per dag; 
• Lactosebeperkte melk, - pap en -vla (bijvoorbeeld op basis van soja); 
• Kant en klare isotone dranken; dit zijn dranken die 6 tot 8 gram koolhydraten per 100 ml bevatten. Op de verpakking onder het kopje Voedingswaarden staat of de drank aan deze verhouding voldoet. Voorbeelden zijn: Aquarius, AA Drink isotone, AA Drink Pro-Energy, AA Drink Iso-Lemon, Isostar Hydrate & perform (poeder), Gastorade, Extran Hydro. Ook huismerken van supermarkten hebben geschikte isotone dranken.

Welke dranken kunt u beter niet gebruiken? 

Beperk de inname van hypotone en hypertone dranken tot maximaal 500 ml per dag. Deze dranken bevatten een verkeerde (teveel/te weinig) hoeveelheid suiker of zout, waardoor de hoeveelheid ontlasting en het zoutverlies via de ontlasting kan toenemen.  

Voorbeelden van hypotone dranken (te weinig suiker of zout) zijn:

• Kraan- en mineraalwater 
• Thee en koffie zonder suiker 
• Light frisdrank en limonade met zoetstof 
• Sportwater: AA- Drink Sportwater, Aquana Sportwater 

Voorbeelden van hypertone dranken (te veel suiker) zijn: 

• Frisdranken, bijvoorbeeld cola, 7-up en sinas 
• Thee en koffie met meer dan 2 klontjes suiker per kop 
• Limonade, Roosvicee 
• Vruchtensap, bijvoorbeeld appelsap en sinaasappelsap 
• Energy-drinks, bijvoorbeeld Extran Energy, AA- Drink High Energy
• Sommige soorten drinkvoeding: overleg met uw diëtist welke soort voor u geschikt is.

2. Verdeel het drinkvocht over de dag.

Dit bevordert de totale vochtopname door de darmen. Neem geen grote hoeveelheden vocht in korte tijd.

3. Neem voldoende zout.

Uw diëtist of arts of stomaverpleegkundige geeft een individueel advies over uw dagelijkse zoutinname, omdat met de ontlasting veel zout verloren gaat. Extra zout verbetert de opname van vocht en zout, waardoor de stomaproductie vermindert. Tijdens opname wordt uw bloed of urine regelmatig gecontroleerd op het zoutgehalte.

Levensmiddelen die veel zout bevatten zijn: zout, strooiaroma, ketjap, maggi, tomatensap, bouillon, soep, kaas, vleeswaren zoals rauwe ham en rookvlees, gezouten vissoorten, zoute biscuits zoals Tuc-koekjes, chips, pepsels.

4. Neem regelmatig (kleine) maaltijden, 6 tot 8 keer per dag 

Bij een high output stoma is de opname van energie, vocht en voedingsstoffen niet altijd efficiënt. Door frequente maaltijden wordt de inname en opname van energie, vocht en voedingsstoffen groter. Gebruik om de 2 à 3 uur een (kleine) maaltijd door hoofdmaaltijden af te wisselen met ‘tussendoortjes’. 

Indien u extra energie of andere voedingsstoffen nodig hebt bespreekt de diëtist dit met u.

5. Eet rustig en kauw goed.

Hierdoor wordt de voeding zo goed mogelijk verteerd en opgenomen en het voorkomt verstopping van de stoma. Ongekauwde voedselresten versnellen de voedselpassage in de darm en kunnen een eventueel stoma, fistel of vernauwing verstoppen.

6. Combineer eten en drinken.

Dit vertraagt de passagesnelheid van het voedsel en vocht door het maagdarmkanaal, zodat er meer tijd is voor de vertering van het voedsel en voor de opname van energie, vocht en voedingstoffen in het lichaam. Gebruik bij de momenten dat u iets drinkt een droog zetmeelrijk product, zoals bijvoorbeeld crackers, toast, knäckebröd en beschuit.

7. Beperk het gebruik van lactose

Lactose, ook wel melksuiker genoemd, komt voor in melk en melk bevattende voedingsmiddelen. Bij de vertering in de darmen is het enzym lactase nodig. Door uw beperkte darmfunctie is er minder lactase aanwezig en wordt de lactose uit de voeding niet goed verteerd. Onverteerde lactose veroorzaakt gisting, waardoor in de darmen veel gassen vrijkomen. U kunt klachten krijgen zoals krampen, misselijkheid, opgezette buik, toegenomen winderigheid en/of diarree.

Een kleine hoeveelheid lactose, verdeeld over de dag en bij voorkeur in combinatie met een maaltijd, wordt meestal goed verdragen. Door de hoeveelheid lactose in de voeding te beperken kunt u de klachten verminderen of voorkomen. Beperk de volgende lactose bevattende producten:

• (koe)melk, geitenmelk en schapenmelk
• chocolademelk
• vla, pudding, pap, drinkontbijt, kant en klare desserts
• melkpoeders
• smeerkaas, buitenlandse kaassoorten, smeltkaas
• verse kaassoorten zoals: Hüttenkäse, cottage chees, Mon Chou
• slagroom, zure room, crème fraiche
• roomijs, consumptie-ijs, softijs
• weidranken zoals: Rivella, Djoez, Yor en Taksi

In zure melkproducten zoals karnemelk, yoghurt en kwark en koffiemelk zit veel minder lactose. Deze producten kunt u waarschijnlijk in kleine hoeveelheden wel verdragen. Grote hoeveelheden geven meestal meer klachten.

Een kleine hoeveelheid lactose kan ook voorkomen in voedingsmiddelen waarin melk, melkpoeder zijn verwerkt (bijvoorbeeld; koekjes). Meestal worden deze producten, als ze verdeeld over de dag en tijdens de maaltijden gegeten worden, goed verdragen.

Melk en melkproducten zijn een belangrijke bron van calcium (kalk), vitamine B2 en eiwit. Gebruik, om calcium- en vitamine B2 tekort te voorkomen, dagelijks:

• 2-3 glazen (300-450 ml) zure melkproducten of
• 2-3 glazen (300-450 ml) of sojamelk producten of
• 80-100 gram harde Hollandse kaas (hierin zit geen lactose) of een combinatie van deze producten.

8. Beperk het gebruik van fructose en sacharose.

Fructose, ook wel vruchtensuiker genoemd, komt voor in fruit en honing en is een bestanddeel van suiker (saccharose).

Door uw beperkte darmfunctie kan uw lichaam fructose en saccharose niet goed verteren en opnemen. Het gebruik van grote hoeveelheden van fruit, vruchtensappen, honing en suiker kan dan leiden tot diarree. In beperkte mate zijn deze producten wel toegestaan.

Hoe lang moet u deze adviezen volgen? uitklapper, klik om te openen

U kunt of op advies van uw diëtist, arts of stomaverpleegkundige of als uw stomaproductie voldoende en genormaliseerd is stoppen met de gegeven adviezen "Wat zijn de dieetadviezen bij een high output stoma?".

Meer informatie uitklapper, klik om te openen

Meer informatie over de voeding bij een ileostoma vindt u bij "Dieetadviezen bij een ileostoma".

Contact uitklapper, klik om te openen

Het secretariaat diëtetiek is op maandag t/m vrijdag van 8.00 - 12.15 uur en van 13.00 - 16.30 uur bereikbaar. Buiten de genoemde tijden kunt u een bericht inspreken op het antwoordapparaat of een mail sturen. Als u niet op de afgesproken tijd kunt komen, geef dit dan zo vroeg mogelijk aan ons door. Het secretariaat maakt dan een nieuwe afspraak met u. Het e-mailadres kan alleen gebruikt worden voor algemene vragen. In de e-mail mogen geen persoonlijke of medische gegevens staan, omdat e-mailen niet volledig privacy-veilig is.