Dexamethason

Dexamethason (bij hersenoedeem)

Uw arts of verpleegkundig specialist/physician assistent heeft dexamethason voorgeschreven. U krijgt dit medicijn vanwege vochtophoping in de hersenen. We noemen dit ook wel oedeem. Door dit oedeem neemt de druk op het hersenweefsel toe. Hierdoor kunt u (neurologische) klachten krijgen, zoals uitval van het gevoel of kracht in een arm of been, problemen met spreken, wazig zien, hoofdpijn en/of misselijkheid. Het medicijn dexamethason zorgt ervoor dat het oedeem uit de hersenen wordt afgedreven, waardoor de klachten verminderen. 

Oorzaken hersenoedeem uitklapper, klik om te openen

Hersenoedeem kan ontstaan door verschillende oorzaken: 

• Tumorweefsel kan het hersenweefsel prikkelen en oedeem veroorzaken;
• Operatie;
• Radiotherapie (bestraling).

Werking van dexamethason uitklapper, klik om te openen

Dexamethason is een geneesmiddel uit de groep van de corticosteroïden, een bijnierschorshormoon. Door de hersentumor ontstaat een soort ontstekingsreactie en daardoor druk binnen de schedel. Vocht ontstaat in het omringende hersenweefsel, dit noemen we oedeem. Corticosteroïden zijn ontstekingsremmers en verminderen de ontsteking en daardoor het oedeem. De zwelling neemt af en het verdrukte hersenweefsel krijgt meer ruimte. Het medicijn werkt binnen enkele uren na inname tot een maximum van 3 dagen. U kunt het merken doordat uw klachten minder worden. Het medicijn werkt meer dan 24 uur. 

Mogelijke bijwerkingen uitklapper, klik om te openen

Dexamethason kent bijwerkingen. Niet iedereen heeft evenveel last van deze bijwerkingen. De kans op bijwerkingen is groter als u het middel lang gebruikt (weken) en naarmate de dosering hoger is. De meest voorkomende bijwerkingen en adviezen worden hieronder toegelicht.

Toename van de eetlust
Toename van de eetlust kan zorgen voor gewichtstoename. Probeer zoveel mogelijk een gezond eetpatroon aan te houden. Meestal is enige gewichtstoename niet te voorkomen. Na het stoppen met dexamethason zal uw eetlust weer normaal worden.

Verandering van de vetverdeling
Er kan verandering van de verdeling van het vet optreden. U merkt dit doordat uw gezicht boller wordt en er vetophoping op de romp en nek ontstaat. Dit kan weer overgaan zodra de dexamethason wordt afgebouwd.

Stemmingsverandering en slaapproblemen
U kunt (tijdelijk) te maken hebben met sterk wisselende stemmingen, met depressieve gevoelens, maar ook met een overdreven uitgelaten stemming. Daarnaast hebben sommige patiënten last van een gejaagd gevoel en slaapproblemen. Bespreek dit met uw (huis-)arts of met de verpleegkundig specialist/physician assistent. Vanwege de kans op slaapproblemen adviseren we de dexamethason in de ochtend in te nemen. 

Spierzwakte in bovenbenen
Bij gebruik langer dan een week kan er spierzwakte in de bovenbenen ontstaan. U merkt dit doordat bijvoorbeeld het opstaan uit de stoel moeilijker gaat. Door de beenspieren regelmatig te oefenen kan deze spierzwakte tegen worden gegaan. De fysiotherapeut kan u daarbij helpen.

Irritatie van het maagslijmvlies
Het kan helpen om dexamethason in te nemen vlak voor of tijdens het ontbijt. Als dit onvoldoende werkt kunt u een maagbeschermer krijgen. Blijven de maagklachten bestaan, dan is het verstandig om dit te bespreken. Als u naast dexamethason ook NSAID’s, zoals ibuprofen slikt dient u altijd een maagbeschermer erbij te slikken. 

Verminderde afweer tegen infecties en vertraagde wondgenezing
U heeft een verhoogd risico op infectie. Met name infecties van het mondslijmvlies, vaginale infecties, urineweginfecties en luchtweginfecties komen voor. Neem contact op met uw huisarts of verpleegkundig specialist/physician assistent als u koorts, pijn bij het plassen, aanhoudende hoest of een pijnlijk mondslijmvlies hebt. In bepaalde gevallen wordt er uit voorzorg medicatie gestart ter voorkoming van een infectie. 

Ontregeling van de bloedsuikers
Uw bloedsuikers kunnen hoger worden. Dit noemen we een ‘hyper’. De bloedsuikerspiegel is dan te hoog (meer dan 10 mmol/u). Klachten die kunnen wijzen op een verhoogde bloedsuiker zijn: slaperigheid, droge tong, veel dorst en vaak plassen.
Zolang u dexamethason gebruikt, is het verstandig om de bloedsuiker wekelijks te controleren via de huisarts. U kan zelf hiervoor een afspraak maken. Blijven de waardes stabiel en niet te hoog, dan is het voldoende om eens per twee of drie weken een controle uit te laten voeren. Indien de spiegel te hoog is kan het zijn dat er medicatie gestart moet worden. Enige tijd na het stoppen met dexamethason zullen de bloedsuikerspiegels doorgaans weer normaal worden. Bent u diabetespatiënt dan zult u gedurende de periode dat u dexamethason gebruikt uw bloedsuikerwaarden vaker moeten controleren dan normaal. Soms is aanpassing van de medicatie via huisarts of diabetes-consulent nodig.

Vasthouden van vocht
Het is mogelijk dat u meer vocht vasthoudt. U merkt dit aan dikke voeten of handen en enige kortademigheid. Vaak is hierdoor de bloeddruk ook wat hoger. Mochten deze klachten hinderlijk zijn, neemt u dan contact op met uw huisarts.

Huidafwijkingen
De huid kan dunner en kwetsbaarder worden. Ook kan er acné ontstaan. 

Botontkalking
Bij langdurig gebruik van dexamethason (maanden) kan botontkalking een rol gaan spelen. In de meeste gevallen merkt u hier zelf niets van, maar het kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat u sneller een botbreuk heeft na een val. Sommige patiënten geven bot-pijn aan. Uw behandelend arts kan bij langdurig dexamethason gebruik medicatie voorschrijven om botontkalking te voorkomen. 

Afbouwen dexamethason uitklapper, klik om te openen

Heeft u een biopt gehad dan zult u veelal doorgaan met dexamethason. Als de tumor verwijderd is wordt de dexamethason meestal afgebouwd. U krijgt dan van de verpleegkundige een afbouwschema mee. Het kan ook zijn dat u een stootkuur krijgt (een aantal dagen dexamethason en daarna stop). Soms ontstaan er klachten tijdens of na het afbouwen, omdat het oedeem in de hersenen toch weer toeneemt of omdat de bijnierschors het hormoon cortisol niet goed aanmaakt. Bijvoorbeeld:

• uw eerdere (neurologische) klachten komen weer terug
• u krijgt meer hoofdpijn
• u wordt misselijk
• u wordt trager en slaperiger
• u hebt een grieperig gevoel
• u hebt spier- en gewrichtsklachten

Neem bij deze klachten contact op met de verpleegkundig specialist.

Belangrijke informatie uitklapper, klik om te openen

• Houdt u aan de voorschriften van de arts en de voorgeschreven dosering dexamethason.
• Stop nooit plotseling met het slikken van dexamethason. Dit kan een toename van het hersenoedeem tot gevolg hebben. Daarbij hebben uw bijnieren de tijd nodig om zelf het bijnierschorshormoon ‘cortisol’ weer aan te maken.  
• Dexamethason kan de werking van andere geneesmiddelen beïnvloeden en omgekeerd. Vraag bij uw apotheek om een geneesmiddelenpaspoort, dan heeft u bij bezoek aan huisarts of specialist alle gegevens over de door u gebruikte geneesmiddelen overzichtelijk bij elkaar.

Vragen

Heeft u vragen? Neemt u dan contact op met de verpleegkundig specialist/physician assistent neuro-oncologie:

Contact uitklapper, klik om te openen

Geopend maandag t/m vrijdag van 8.00 - 17.00 uur.